Trójka e-pik, podsumowanie, MARZEC

No więc (nie zaczyna się zdania od "więc", rzekł duch mojej licealnej polonistki, a ja go zignorowałam, gdyż pewne rzeczy się nie zmieniają), oto minął pierwszy kwartał nowego roku, a mi jak dotąd udało się wykonać ambitnie przed sobą postawione zadanie wypełniania co do joty zadań z wyzwania Trójka e-pik.

Tym samym proszę o gratulację, deszcz konfetii, burzę braw i wyrazy uznania, a sama przystępuję skrupulatnie do opisywania trzech książek z marcowej części Wyzwania.

W marcu stawić czoła miałam trzem tytułom z następujących kategorii: zalegająca cegła (książka powyżej 500 stron), książka z motywem katastroficznym oraz książka z miastem w tytule. 

I stawiłam je, to czoło, a z jakim skutkiem okaże się zaraz, zarutko.

1) książka z motywem katastroficznym - "Daleko od Niflheimu" Majgull Axelsson 

O Majgull Axelsson już na tym blogu pisałam i w zasadzie wystarczyłoby, gdybym przekierowała Czytelników do mojego archiwalnego posta, bo absolutnie wszystko, co do przecinka, nadaje się do powtórzenia teraz, no, pomijając obowiązkowe streszczenie akcji.

Niflheim to staroskandynawska kraina umarłych, kraina, do której odchodzą dusze tych, co zmarli inaczej niż z bronią w ręku. Smutne dusze, oddzielone od świata żywych trzema rzekami, Bramą Trupów i złotym mostem, przejścia przez który pilnują olbrzymy i piekielny pies, spędzają wieczność w krainie wiecznego lodu i mroku, w ciemnościach, w rozpaczy i smutku, zawieszeni w pustce, wiedząc, że nigdy nie dane im będzie powrócić, nie ma bowiem powrotu do świata żywych dla tych, którzy raz przekroczyli Bramę Trupów, nie udało się to nawet bogom.

Cała powieść Majgull Axelsson mówi o tym, że nigdy i nigdzie nie jesteśmy daleko od Niflheimu. Każdego dnia kroczymy po cienkiej linie i jeden nieostrożny krok może sprawić, że znajdziemy się tam, skąd nigdy nie uda nam się wrócić.

Bohaterką "Daleko od Niflheimu" jest czterdziestokilkuletnia Cecylia. Cecylia jest pracownikiem szwedzkiej ambasady na Filipinach,  byłą żoną wysokiego urzędnika działającego w ONZ i mamą nastoletniej córki. Niespodziewana katastrofa - wybuch wulkanu Pinatubo, który uaktywnia się nieoczekiwanie po wielu dziesięcioleciach ciszy - zmienia gwałtownie jej życie i skłania do rozrachunku z przeszłością - latami dzieciństwa i młodości w szwedzkim miasteczku, pierwszą przyjaźnią, nieudanym małżeństwem, pracą charytatywną w Indiach, ciężką chorobą i śmiercią matki - i stawienia czoła swoim uczuciom - strachowi, rozpaczy, namiętności, nienawiści. I wstydowi. I woli przeżycia.

Majgull Axelsson pisze na pozór chaotycznie, niedbale, tworzy krótkie scenki, które na pierwszy rzut oka nie mają ze sobą nic wspólnego. Jak malutkie puzzelki, co najmniej dwa tysiące kawałków, tu widać kawałek oka, tam coś zielonego, ówdzie jakiś cień, a jeszcze inny jest po prostu błękitny jak niebo i zupełnie nie wiadomo, czy uda się go dopasować do dwóch tuzinów równie błękitnych puzzelków na oko niczym się od siebie nie różniących. A potem, gdy układany puzzelek po puzzelku obraz zaczyna wyłaniać się z zamętu i wiemy już, że nie chcemy go widzieć, chwyta nas za brodę, unieruchamia nam głowę i mówi: "Patrz! Patrz! Wiem, że nie chcesz, ale będziesz patrzeć, będziesz widzieć, choćby cię to bolało, choćby wpędzało w rozpacz i poczucie winy, będziesz patrzeć, widzieć i pamiętać, BO TAKA JEST PRAWDA i taka będzie prawda, choćby nie wiem jak bardzo zamykać na nią oczy, taka jest prawda i już nie uda ci się jej wymazać z pamięci".

Podobno jakiś krytyk napisał po premierze "Kobiety samotnej" Agnieszki Holland, że do każdego biletu sprzedawanego w kinie powinno dodawać się sznur, i podobne przekonanie towarzyszy mi zawsze, gdy czytam Axelsson. Nie umiem powiedzieć, kto i kiedy powinien ją czytać. Nie osoby smutne, a już bogowie broń nie takie w depresji. Nie zbyt młode, bo jeszcze się w życiu napłaczą i po co im już dokładać. Nie dojrzałe wiekiem, bo już się w życiu napłakały i po co im jeszcze dokładać. Nie jesienią, bo robi się szaro i deszczowo, nie zimą, bo dni są krótkie i depresyjne, nie latem, bo szkoda pięknych, promiennych dni na rozpacz, która zawsze towarzyszy tej lekturze...

I tak dalej. I tak dalej, i tym podobnie.

Nie wiem, kto. Nie wiem. kiedy. Ale wiem, że byłoby grzechem nie polecać tej literatury, bo to jest Literatura, przez wielkie "L", a w dzisiejszych czasach, w czasach, gdy księgarnie są jak supermarkety, a książki reklamuje się jak chrupki Literatura przez wielkie "L" nie jest rzeczą, której powinno pozwolić się wymknąć.


2) książka z miastem w tytule - "Samarkanda" Amin Maalouf

Znacie takie książki, które czyta się powoli, powolutku, nawlekając słowa jak korale na nić, przebiegając zdanie oczami, by zaraz po skończeniu go wrócić do początku i znowu je obejrzeć, słowo po słowie, posmakować, cieszyć się jego brzmieniem? To, bywa, wcale nie są książki, od których nie sposób się oderwać, czasem nie są to książki, w których akcja pędzi na łeb na szyję,  i zdarza się, że nie są to książki typu: "Jeszcze tylko jedna stroniczka i idę spać". A przecież trzeba je czytać, jest w nich coś, co przyciąga człowieka jak magnes, chociaż, tak na oko, wcale nie ubywa stron przy czytaniu i książka, którą powinno się łyknąć w dwa dni, jest czytana dwa tygodnie (albo i dłużej).

Ja tak miałam z "Samarkandą", kolejną pozycją, którą zdobyłam z polecenia Pauliny z Miasta Książek, zdobyłam przerywszy w tę i z powrotem cały internet i okolice, a potem czytałam ją wolno składając słowa, jak ktoś, kto dopiero uczy się tego czarodziejskiego nawlekania literek na nitkę zdań, zanurzona w magii słów do tego stopnia, że nawet perfumy miałam dobrane do lektury tak, żeby pasowały nazwą.

"W głębi Atlantyku spoczywa księga"...

XI wiek, Samarkanda. Do miasta przybywa Omar Chajjam, poeta i uczony, młody wiekiem, a już sławny. Zostaje rozpoznany na ulicy i okrzyknięty bluźniercą z powodu wierszy o kobietach i winie, które kiedyś napisał.  Szczęśliwie dla Chajjama sędzia, przed którego oblicze wiedzie poetę wzburzony tłum, zna reputację Omara i podziwia jego wiedzę. Otacza go opieką, gości w swoim domu i obdarza piękną księgą o niezapisanych stronicach, na których, - radzi - zapisywać powinien te słowa, które nigdy nie powinny wybiec z jego ust natychmiast, gdy tylko przyjdą mu do głowy.

I tak na kartach księgi zapisane zostaną słynne rubajaty Chajjama, wiersze ówcześnie lekceważone, uchodzące za wprawki dla mniej ambitnych bądź też początkujących poetów, po wielu wiekach podziwiane i uwielbiane.  Spotkanie z sędzią będzie też początkiem niezwykłych przygód Omara, które śledzimy wraz z jego podróżami od Samarkandy do Isfahanu, od Isfahanu do innych miast średniowiecznej Persji. W tle przewijają się kolejne postaci historyczne, takie jak wezyr Nizam ul-Mulk czy też Hasan Sabbah, pierwszy przywódca i założyciel tajemniczego zakonu Assasynów...

Amin Maalouf, opierając się na wiedzy historycznej, wykorzystując prawdziwe postaci i ich życiorysy wplata je umiejętnie w fikcyjną opowieść o powstawaniu, zaginięciu i poszukiwaniu zaginionego rękopisu "Rubajatów" Omara Chajjama. Przenosi czytelnika najpierw w świat pałaców, namiotów władców, na pachnące przyprawami, rozpalone słońcem uliczki perskich miast, by następnie, w drugiej części powieści, rzucić go do ogarniętej rewolucją Persji z początków XX wieku, w burzliwe czasy walki o wolność Persji, i pozwolić obserwować narodziny i formowanie się młodej perskiej demokracji, a potem, na koniec, obdarzyć tajemniczym, smutnym, nieco gorzkim zakończeniem, które tym bardziej podkreśla wrażenie, że cała ta opowieść to spisany sen.

Bardzo niedzisiejsza. Bardzo magiczna. Bardzo baśniowa. Bardzo polecam.


3) zalegająca cegła - "W komnatach Wolf Hall" Hilary Mantel

Zalegała u mnie ta Mantel, zalegała, i zupełnie nie umiem powiedzieć, czemu, bo jest to doskonała powieść, wstęp do trylogii, która prawdopodobnie będzie równie doskonała, i właśnie zauważyłam, że marzec jest z całego Wyzwania niewątpliwie najlepsza literacko, wyłącznie Prawdziwa Literatura przez wielkie "P" i wielkie "L", chwalona i nagradzana, a jeśli nie nagradzana to taka, która nagradzana być powinna.

"W komnatach Wolf Hall" jest powieścią z czasu Tudorów, a o Tudorach to już doprawdy każdy wie wszystko, nieprawdaż. Henryk VIII i jego nieszczęsne żony od tak dawna stali się częścią popkultury i do tego stopnia zdominowali społeczną wyobraźnię, że sama dopiero stosunkowo niedawno uświadomiłam sobie nie bez zaskoczenia, że ta cała wielka dynastia Tudorów to trzech królów i dwie królowe na krzyż.

No to cóż można napisać o Tudorach w książce (cegle!), która dotyczy dokładnie tego Tudora, którego wszyscy znają, i w dodatku rozgrywa się precyzyjnie w tym momencie jego panowania, o którym wszyscy wszystko wiedzą, czyli w chwili, gdy Henryk VIII zrywa z Kościołem Katolickim, by poślubić Annę Boleyn.

No przecież, że nic, a już na pewno nic nowego.

A tu, proszę, cóż za zaskoczenie!

Przede wszystkim można przyglądać się Tudorom z punktu widzenia... kogoś innego.

Tutaj tym kimś jest Tomasz Cromwell, którego oczyma spoglądamy na dwór Henryka VIII, i którego życie śledzimy od chwili, gdy jest dzieckiem ulicy, synem kowala, jednym z dzieci biedoty, uciekającym z domu i włóczącym się po londyńskich ulicach w obawie przed biciem przez wiecznie pijanego ojca, i nic nie zapowiada, że ten brudny, wychudzony wyrostek będzie kiedyś doradcą króla, odpowiadającym za rozdzielenie kościoła angielskiego od Rzymu i zostanie nawet mianowany przez Henryka "wicekrólem do spraw religijnych". 

I nie jest to - Tomasz Cromwell, zazwyczaj przedstawiany przez historyków jako pozbawiony skrupułów polityk o chłodnym, analitycznym umyśle (wybitnym, co trzeba przyznać), cyniczny oportunista, przebiegły intrygant. Ale - Tomasz Cromwell Hilary Mantel, kochający mąż, dobry ojciec o otwartym umyśle i bardzo nowoczesnym podejściu do wychowania dzieci, człowiek potrafiący pomagać innym w potrzebie...

Piękny język, jakim napisana jest powieść, a także interesujący zabieg autorki, która każe Cromwellowi mówić o sobie w trzeciej osobie czasu teraźniejszego sprawia, że Cromwell zyskuje nowe, ludzkie oblicze. Oblicze człowieka po przejściach, cierpiącego po stracie żony wdowca, osieroconego ojca. Spoglądając na świat jego oczami trochę zapominamy, że gdzieś tam w środku musiał on być i oportunistyczny, i pozbawiony skrupułów, i cyniczny... Wszystkie te cyniczne, kalkulowane na zimno rzeczy, które Cromwell mówi czy robi (a które jak najbardziej są w powieści obecne) po prostu się dzieją, usprawiedliwiamy je, nawet tego nie zauważając, bo przecież JESTEŚMY Cromwellem i wszystko, co dzieje się w jego głowie, dzieje się i w naszej, więc rozumiemy jego pobudki i widzimy pełen ich wachlarz.

Uczynienie z Cromwella narratora i obserwatora życia na dworze Henryka sprawia też, że bohaterów powieści widzimy jakby na scenie, w teatrze. Oglądamy sztukę, patrzymy na nich oczyma Cromwella, jesteśmy świadkami ich rozmów, uczuć, wyborów, a każda rozmowa, scena to obraz, namalowany słowami, bogaty w detale, które wyłaniają się stopniowo, szczegół po szczególe, obejrzane z zewnątrz, przeanalizowane, zgodne z duchem epoki, a tak zrozumiałe.

Jako osobie obdarzonej plastyczną wyobraźnią i wrażliwej na piękne obrazy czytało mi się tę książkę... jak film, nie umiem dokładnie opisać zjawiska, ale czasem ono po prostu zachodzi, czasem, gdy wrażliwość pisarza (i tłumacza) spotyka się z moją książka zaczyna wyświetlać mi się przed oczami jak film albo ciąg pocztówek, pięknie sfotografowanych czy namalowanych, zachwycających szczegółem, uchwyconych jak pszczoła w kropli bursztynu scen. Wiem, że jest nakręcony według tej powieści serial i wydaje mi się, że ze względu na plastyczność opisów na jakimś poziomie nakręcenie go było bardzo łatwe (i bardzo trudne zarazem). Bo przecież on już przedtem był gotowy. Tylko, że napisany.

W 2020 roku, gdy będę już mogła kupować nowe książki, na pewno kupię kolejne części tej trylogii.



A na razie czekam na kwiecień i jego wyzwania!

Potomek Starszy wciąż jeszcze (na razie) dostarcza

Potomek Starszy (pochylony pilnie nad gazetką - i nie, żeby było, że jakiś odpowiednik "Bravo" czy innej "Filipinki", nad naukową gazetką, poważną gazetką, gazetką z ambicjami!, - robi sobie "Test na Psychopatę").

Potomek Starszy (z namaszczeniem) - Oceń w skali od 1 do 6... Pytanie numer osiem - skłonność do manipulacji i oszustw... (ze szczerym rozżaleniem) Staram się, ale mi nie wychodzi - 1...


Ludzkość może chwilowo odetchnąć z ulgą, ale niech się zanadto nie rozluźnia, bo, wiecie. Może mu kiedyś wyjdzie.

***

Potomek Starszy (zagłębiony w lekturę podręcznika do języka ojczystego, chłonie wiedzę chciałaby Królowa Matka rzec "jak gąbka", ale wrodzona uczciwość jej na to nie pozwala) - Obejrzyj obraz "Ptak w pompie próżniowej"...

Królowa Matka (przypatrując się Potomkowi z namysłem) - W czym?...

Potomek Starszy - ... w pompie próżniowej. Obraz Josepha Wrighta.

Królowa Matka (możliwe, że nieco monotonnie w wyrazie) - Czyj?...

Potomek Starszy (rozsierdzając się znienacka) - Josepha Wrighta podobno, nie mam pojęcia, kto to jest Joseph Wright i co robił z ptakiem w pompie próżniowej!!!... (chwila ciszy nabrzmiałej treścią)... i nie chcesz wiedzieć, jaką ja mam teraz wizję.

Cóż, idzie Królowa Matka o zakład, że, ekhm, podobną.

***

Pan w Telewizorku (namiętnym barytonem zapowiada jakiś krwawy kryminał albo inne mordobicie) - ... i kiedy wydaje ci się, że znasz już odpowiedzi na wszystkie pytania..."

Królowa Matka (wchodząc mu płynnie w słowo) - ...wiedz, że nadszedł czas, gdy potrzebujesz terapii, albowiem człowiek, który jest przekonany, że zna odpowiedzi na wszystkie pytania powinien się leczyć...

Potomek Starszy (ani na chwilę nie odrywając wzroku od notatek z angielskiego) - ... albo jest nastolatkiem.

... co rzekł wysokiej klasy fachowiec, nietaktem więc byłoby się nie zgodzić.

Odzierania Potomka Starszego z Nimbu część niewykluczone, że pierwsza

...acz bez najmniejszych wątpliwości nie ostatnia.

Królowa Matka (ogląda sobie melancholijnie "Moją rodzinkę"*).

Potomek Starszy (towarzysząc jej radośnie w oglądaniu, płonąc entuzjazmem) - No ten najstarszy syn to jest mój ulubieniec! No kocham człowieka po prostu!

Królowa Matka (ponuro) - Nic dziwnego. Pod wieloma względami jesteście do siebie podobni...

Potomek Starszy (z oburzeniem) - No wiesz co! Mamo!!!

Królowa Matka (bezwzględnie) - No co "mamo", gdzie "mamo", jakie "mamo". Podejście "jakoś to będzie" macie identyczne. Żeby zrobić generalny porządek w twoim pokoiku już wkrótce też będzie trzeba najpierw zatrudnić ekipę sprzątającą...

Potomek Starszy - MAMO!!!

Królowa Matka (kontynuując beznamiętnie) - ... i to z uprawnieniami do pracy w niebezpiecznych warunkach, dezynsekcji, a kto wie, może i deratyzacji...

Potomek Starszy - MAMO!!!

Królowa Matka (nie dając się zbić z tropu kończy podjętą myśl) - Jak dalej będziesz z podobnym entuzjazmem oddawał się obowiązkom szkolnym, to i intelektualnie będziecie jak bracia...

Potomek Starszy (milczy, gdyż dławi go Wzburzenie).

Królowa Matka - ... i nawet na imię macie tak samo.

Potomek Starszy (ze szczerym zaciekawieniem) - Tak? A jak?

(posępnie) ...

(bardziej posępnie) ...

... powiada Państwu Królowa Matka, to równanie do poziomu - a nie chcielibyście wiedzieć, jaki to poziom - już się rozpoczęło...



*dla niewtajemniczonych, jest to brytyjski serial komediowy o rodzinie składającej się z tatusia - sto procent mizantropa w dentyście, mamusi - sto procent... ekscentrycznej kucharki, żeby wymienić tylko jedną z jej cech, oraz trojga ich dzieci, najstarszego syna, który jest... specyficzny, by nie rzec bardzo, ale to BARDZO prosty w obejściu, średniego dziewczęcia oraz najmłodszego chłopca, który jest genialny).

Trójka e-pik, podsumowanie, LUTY

Luty dobiega końca, wyzwanie Trójka e-pik na luty też, czas na podsumowanie.

Kategorie lutowe - regionalne klimaty, walentynkowe motywy  i zimowy tytuł - w pierwszej chwili spowodowały u mnie uwiąd wszystkiego, z czytelniczą inwencją na czele. W drugiej jednak, dosłownie po dokonaniu jednego rzutu oka na moje Stosiki Wstydu odkryłam, nie bez zdziwienia, że trzy gotowce leżą niemal na wierzchu i tylko czekają, by wziąć je w ręce. Tym samym ze skompletowaniem lutowej lektury uporałam się znacznie szybciej, niż styczniowej, a przy okazji uszczupliłam Stosiki o trzy pozycje, normalnie układ win-win.

A zatem do rzeczy:

1) regionalne klimaty - "Ritterowie" Patrycja Pelica

"Ritterowie" to książka, którą dostałam od wydawnictwa Muza dwa lata temu <wstydzi się tak bardzo>, odłożyłam ją na Stosik z najszczerszym zamiarem zrecenzowania <wstydzi się jeszcze bardziej>, po czym natychmiast na moją głowę, rodzinę i Dom w Dziczy wraz z okolicami spadły przeróżne klęski, choroby, kłopoty i insze inszości, na czytanie, nawet bez recenzowania, sił nie miałam, ale jednak ci "Ritterowie" byli mi jak cierń, uwierali i przypominali, że nie dotrzymałam słowa, a to bardzo, bardzo nieładnie. Co spojrzałam na Stosik to o nich okiem zahaczałam, podjęłam nawet dwie czy trzy próby przeczytania, które spaliły na panewce i właściwie powinnam wysłać Zuzannie z "Książek Sardegny" bukiet kwiecia z podziękowaniem, że mnie wreszcie skłoniła do pozbycia się wyrzutu sumienia (a wydawnictwo Muza raz jeszcze przeprosić).

Tak do końca "Ritterowie" nie odpowiadają pojęciu "regionu" z wyzwania, powinien to być bowiem MÓJ region, ale ponieważ opisywana rzecz dzieje się na Mazurach oraz - jak zapewniał wydawca w materiałach promocyjnych - w Gdańsku i Toruniu, a to są trzy miejsca, które kocham najbardziej na świecie (że o tym, iż stanowią część niegdysiejszego zaboru pruskiego, którego dumną córką jestem, nie wspomnę) uznałam, że się nadaje. Toruń i Gdańsk występują w powieści w dawkach homeopatycznych, tym niemniej są, więc pozwoliłam sobie uznać, że zmieściłam się w założonych ramach tematycznych.

"Ritterowie. Rzecz o mazurskiej duszy" opowiada o czterech pokoleniach rodu Ritterów, których losy związane są z niewielkim miasteczkiem położonym na Mazurach, gdzieś na uboczu świata i jego wielkich spraw (co niestety nie oznacza, że ten świat i te sprawy nie upomną się pewnego dnia o mieszkańców miasteczka - Polaków, Żydów, Niemców).

Akcja powieści toczy się w dwóch równoległych przestrzeniach czasowych: współcześnie, gdy na Mazury przyjeżdża prawnuczka niegdyś mieszkającego tu protestanckiego pastora, i w przeszłości, gdy Martin, pradziadek Anny, pastor, przybywa do miasteczka wraz z młodą żoną i nadzieją na długie, szczęśliwe, pracowite i spokojne życie w swoim miejscu na ziemi. Po wielu latach, po tym, jak ciężką pracą, uczciwą służbą i dobrym życiem zasłużył na szacunek miejscowej społeczności sielankę przerywa wybuch wojny, która komplikuje los rodziny Ritterów w sposób szczególny, jako, że odtąd utożsamiani są z niemieckim najeźdźcą.

Prawnuczka Martina, Anna, bada fragmenty przeszłości z uwagą i ostrożnością archeologa, zgaduje, dopowiada sobie, skleja w całość (bardzo dziurawą, bardzo niepełną) strzępy historii, wyrywanych z ust opornych, niechętnych "tej Niemce" miejscowych, ze starych listów, zdjęć, obrazów i zachowanych książek, a choć obie płaszczyzny - przeszłość i współczesność - są od siebie wyraźnie oddzielone odpowiednim podtytułem, to jednak przenikają się i zaczynają na siebie coraz bardziej oddziaływać.

"Ritterowie" to jest niełatwa książka, która mi się spodobała, acz z dużym prawdopodobieństwem zakładam, że nie spodoba się wszystkim, a to ze względu na język, którym jest napisana. Autorka  pisze bardzo metaforycznie i poetycko, tworzy zdania czasem jakby zawieszone w powietrzu, niedopowiedziane, które wymagają większego skupienia przy czytaniu. Nie jest to język, do którego przyzwyczaiły nas zwykłe powieści, jest nieoczywisty i naprawdę trudny w odbiorze, co sprawia, że lektura "Ritterów" to raczej nie jest rzecz na dwa-trzy wieczory i już, można zabrać się za następną książkę, to trochę wiersz, rozciągnięty do 500 stron, trochę proza w stylu realizmu magicznego, a trochę malowanie słowami mgły i cieni, tego, co trudno zobaczyć i czego nie da się dotknąć. Acz gdy już się przywyknie do tego nietypowego, malarskiego sposobu wyrażania się - ja przywykłam - można uznać, że język, jakim jest pisana dodatkowo buduje i podkreśla atmosferę całej historii, która (całkiem prawdopodobnie) byłaby gorsza, gdyby opowiedziano ją inaczej.

Polecam do posmakowania :). Zresztą, jest to chyba rzecz, którą da się wyłącznie smakować, połknąć jej jednym kęsem nie sposób.

2. walentynkowe motywy - "Miłość w chłodnym klimacie" Nancy Mitford

Spotkanie z Nancy Mitford zawdzięczam Padmie z Miasta Książek, ja jej, tak między nami, zawdzięczam chyba z połowę swoich Stosików i tak się czasem zastanawiam, czy rzucać się z podziękowaniami do stóp, czy też, przeciwnie, gniewnie warczeć na widok każdego kolejnego wpisu na jej blogu. Chwilowo wybieram rzucanie się z podziękowaniami, warczeć zawsze jeszcze zdążę.

Nancy Mitford była najstarszą z sześciu sióstr Mitford, żyjących w Anglii celebrytek, by użyć dwudziestopierwszowiecznego słowa, z lat 30-tych XX wieku, arystokratek i niezwykle barwnych osobowości. 

Nancy akurat zapisała się w historii z tej przyjemniejszej strony, jako utalentowana pisarka (chociaż w sumie jedna z jej sióstr, zagorzała faszystka, brała ślub w domu Goebbelsa, więc chyba niewiele było trzeba, by się korzystnie wyróżnić na tle), autorka cyklu "Radlett i Montdore", którego "Miłość w chłodnym klimacie" jest drugą częścią, i od razu napiszę, że 

a) w moim mniemaniu lepszą od pierwszej 

i 

b) taką, którą można spokojnie czytać jako osobną powieść, jako, że z częścią pierwszą łączy ją tylko postać narratorki i kilka pobocznych postaci. Chociaż ja, jako purystka, zaczęłam grzecznie i jak Bóg Literatury przykazał, po kolei, i sobie chwalę.

"Miłość w chłodnym klimacie" jest  opowieścią o życiu osób z kręgów arystokratycznych. Takich, rozumiecie, co w życiu nie przepracowały nawet jednego dnia, gdy nadchodzi kryzys finansowy kupują sobie nowy samochód (i nic dziwnego, w ich wypadku "kryzys finansowy" oznacza co najwyżej ograniczenie się do uczestnictwa w mniejszej ilości spotkań towarzyskich) oraz posiadają wiedzę tak zwaną "ogólną" porównywalną z wiedzą przeciętnego szóstoklasisty z polskiej szkoły po reformie (mówię o mężczyznach, kobiety potrafią tylko pisać, czytać i mówić po francusku, niekoniecznie dobrze), ale to nic nie szkodzi, BO MOGĄ. 

O życiu i perypetiach mieszkańców dworów w Alconleigh i Hampton dowiadujemy się z opowiadań głównej bohaterki-narratorki, czyli Fanny (jedynej młodej damy na stronach obu powieści, która odebrała jakieś wykształcenie matematyczne, podejrzewam, że zna tabliczkę mnożenia i potrafi liczyć pola figur, co i tak czyni ją na tle innych dziewcząt z jej sfery istnym Einsteinem w spódnicy). 

Fanny i jej przyjaciółki oraz kuzynki wchodzą właśnie w wiek, kiedy to trzeba znaleźć sobie męża, a z procesem znajdowania męża łączy się, co oczywiste, odbywanie "debiutu", uczestniczenie w balach, przyjęciach i rautach, jak przystało na członkinie rodów hrabiowskich, oraz szeroko pojęte "bywanie", które przynajmniej uwalnia panny od "cierpienia". "Cierpieniem" nazywają panienki bezbrzeżną nudę, w której wiodły swe dni między chwilą, gdy porzuciły... no, powiedzieć "próby pozyskania jakiegoś wykształcenia" byłoby nadużyciem, skoro kuzynki Fanny nigdy nie uczęszczały do szkoły i nie miały nauczycieli, więc może - od chwili, gdy rodzice uznali, że dziewczęta nie potrzebują już niani, a debiutem w towarzystwie.

Opowiadana w "Miłości w chłodnym klimacie" historia dotyczy Polly, młodego dziewczęcia... co mówię, młodej kobiety, olśniewającej urodą kobiety w wieku stosownym do zamęścia, która powinna niecierpliwie czekać na swoją kolej do wejścia w uświęcony związek małżeński, ale nie czeka. Ku rozpaczy matki nie wykazuje żadnych matrymonialnych ciągot, ale gdy lady Montdore (doskonale napisany typ!) jest już-już o kroczek od popadnięcia w rozpacz na myśl, że jej jedyne dziecię zostanie - w dwudziestej wiośnie życia!!! - starą panną (cóż, że najbogatszą i najlepiej urodzoną w Anglii, i jeszcze w ramach bonusa od losu najpiękniejszą), Polly dokonuje wyboru, w obliczu którego staropanieństwo wydawać się może wyśnioną i wymodloną perspektywą. 

W dodatku jako, że Polly - kobieta - według prawa majoratu nie może odziedziczyć rodzinnej siedziby i tytułu, do Anglii przyjeżdża daleki kuzyn (nieokrzesany dzikus z jakiegoś zamorskiego kraju, według oczekiwań wyrafinowanych i rasowych jak... no... jak... no jak po prostu nie wiem co brytyjskich arystokratów), i zaczyna się dziać.

"Miłość w chłodnym klimacie" napisana jest po mistrzowsku, acz czytelnik oczekujący pościgów, gwałtownych porywów serca, dzikiej namiętności i zawrotnej akcji raczej się zawiedzie. No, chyba że - mimo braku zwrotów akcji na co drugiej stronie - doceni język i styl, taki, o którym powinno się pisać "wyborny" i "pyszny", w "ania-z-zielonego-wzgórza-style", bo też jest to książka napisana właśnie przewybornie, uroczo i przepysznie, z przymrużeniem oka i szczyptą ironii, a nie zawsze (wręcz, rzekłabym, nigdy) nie piszę podobnych rzeczy o książkach, których bohaterów tak szczerze i dogłębnie nie znosiłam. Począwszy od Chłoptasia Dougdale ("Chłoptasia"!!! Ja jestem co prawda małą szarą myszką, której zdania  Pany Arystochraty nie tylko nie wzięliby pod uwagę, ale nawet nie raczyli zauważyć, tym niemniej pozwolę sobie napomknąć, że nie ma w moim języku słów wystarczająco obelżywych i nie potrafię wyartykułować zdań ociekających ironią wystarczająco zjadliwą, by wyrazić, jak żałośnie pretensjonalne jest moim zdaniem nadawanie ludziom z towarzystwa tych wszystkich dziwacznych przezwisk, tych Tolly, Minnie, Pixie, tych Dziunia, Bejbiś, Buba, a już mówienie "Chłoptaś" o podstarzałym, lubieżnym typie ze skłonnością do obmacywania małych dziewczynek budzi mój dziki opór), przez Polly, wuja Matthew po lady Montdore (i jeszcze Linda, choć ona co prawda zadawała szyku głównie  w pierwszym tomie; cierpiałam męki za każdym  jej pojawieniem się, niech fakt, że mówimy o głównej bohaterce dobitnie ukaże, w jak beznadziejnej i emocjonalnie wyniszczającej sytuacji się znajdowałam!), z szerokim wyborem pomniejszych postaci pomiędzy nimi, wszyscy oni budzili we mnie prawdziwie mordercze myśli. Zwłaszcza wuj Matthew powodował, że zrywała się we mnie dusza wojującego socjalisty, rycząca na cały głos: "Na barykady, ludu roboczy!!!" czy inne: "Debout, les damnés de la terre!!!", i tylko doskonałe wychowanie, które odebrałam w dzieciństwie nie pozwala mi sprecyzować, gdzie przy tym miałam wujamatthewowy rodowód, jego dziesięć tysięcy funtów rocznego dochodu oraz Posiadłość Po Przodkach, w każdym razie zapewniam, że nawet najdokładniej wykonana kolonoskopia nie potrafiłaby tego namierzyć.

Naprawdę szczerze polecam i nie mogę doczekać się trzeciej części :))).

3. zimowy tytuł - "Wielki chłód" Sabine Hofmann, Rosa Ribas

Kolejna pozycja, która jest częścią trylogii, kolejna, która jest drugą częścią i kolejna, którą można śmiało czytać z pominięciem pierwszej.

I kolejna, która jest w moim odbiorze od tej pierwszej lepsza.

Bohaterką trylogii jest Ana Marti, młoda, ambitna dziennikarka, pochodząca z zamożnej, barcelońskiej rodziny z intelektualnymi tradycjami - bardzo znanymi dziennikarzami byli także jej ojciec i dziadek. 

Tyle tylko, że są lata 50-te we frankistowskiej Hiszpanii, Ana jest kobietą i jako taka może liczyć co najwyżej na popełnianie notek o kreacjach barcelońskiej society bawiącej się na balach i charytatywnych rautach, a dziadek i ojciec jako ci, co byli "po niewłaściwej stronie" zostali odsunięci na boczny tor (bezwzględnie i całkowicie, rodzina traci mieszkanie, dochody i możliwość zatrudnienia). Ja zaś odkryłam, jak mało... jak nic nie wiem o tym okresie hiszpańskiej historii. A jeśli nawet coś wiem, to jest to wiedza ściśle podręcznikowa.

Tymczasem w tej powieści (w obu) znakomite, by nie rzecz najlepsze jest przedstawienie ponurej, przepełnionej strachem i terrorem atmosfery rządów Franco. Jest rok 1952 - środek epoki dyktatury w Państwie Hiszpańskim. Ludzie żyją na wdechu i przysięgam, że to w tej książce czuć. Nieustannie miałam wrażenie, że czytam o osobie, która żyje chodząc po cienkim lodzie z pełną świadomością, że w każdej sekundzie tafla może się pod nią załamać, a wtedy nie będzie ratunku. Nikt jej nie pomoże, nic nie będzie można dla niej zrobić. To kolejna czytana przeze mnie rzecz, która rozkręca się powoli, ale moim zdaniem to powolne tempo jest konieczne, by jak najdokładniej wyczuć to drżenie, to napięcie, wejść w ten świat, gdzie oficjalnie (!!!) zabronione jest używanie słowa "czerwony", a dziennikarz musi cenzurować własny tekst o skazanym gwałcicielu trzyletniej dziewczynki pod kątem "używania nieobyczajnych słów i nawiązywania do ludzkiej cielesności".

W tomie drugim mamy luty 1956 roku - w Hiszpanii nastaje najmroźniejsza od dziesięciu lat zima. Ana, obecnie reporterka (pisząca, jakże by inaczej, pod męskim pseudonimem, a nawet kilkoma) popularnego tygodnika „El caso”, w którym relacjonowane są najbardziej przerażające wydarzenia z całego kraju, zostaje wysłana przez swojego szefa do zagubionej na końcu świata górskiej wioski, by napisać artykuł o dziewczynce, rzekomo obdarzonej stygmatami. 

Na miejscu dziennikarkę (z względnym zadowoleniem, spodziewali się bowiem mężczyzny, najlepiej redaktora naczelnego "El caso") witają proboszcz i alkad. Obaj - a każdy z innego powodu - liczą na to, że prasa rozsławi „małą świętą” w całym kraju. Jednak większość mieszkańców wioski, w tym wpływowy bogacz don Julián, nie darzy przybywającej z miasta obcej osoby sympatią. Anę otacza mur nieufności, milczenia, mur nieruchomych twarzy i ciszy, która czasem pęka tylko w tych wypadkach, gdy miejscowi podejrzewają, że dziennikarka może żywić podejrzenia co do autentyczności dziejącego się w wiosce cudu. Sojuszników  znajduje Ana jedynie w osobach miejscowego głupka Mauricia, nieco dziwnej, acz bardzo bystrej dziewczynki Eugenii oraz milczącej, niosącej swój wielki ciężar i swoją tajemnicę właścicielki gospody, w której mieszka. 

Wkrótce jasne staje się, że sprawa małej stygmatyczki nie jest jedyną dziwną historią, jaka rozgrywa się w Las Torres, Ana zaś, uwięziona w wiosce za sprawą śniegu, który odcina miejscowość od świata decyduje się iść za swoim dziennikarskim instynktem wbrew coraz wyraźniejszej świadomości, że może jej grozić prawdziwe niebezpieczeństwo.

Cóż rzec, ja byłam pod wrażeniem. Tak się powinno pisać kryminały (i nie tylko kryminały). Począwszy od zagadki po opis ludzkich typów, od klaustrofobicznej atmosfery miasteczka po klaustrofobiczną atmosferę panującą w całym kraju, od hermetycznego środowiska wzburzonego pojawieniem się osoby z zewnątrz po subtelne środki użyte, by podkreślić życie na wdechu i stąpanie po tafli lodu, wszystko opisane po prostu doskonale. Stopniowane napięcie rosnące do granic wytrzymałości, poczucie zagrożenia, ani na chwilę nie znikające, bezradność wobec fanatyzmu, a wszystko narastające powoli, powoli, jak zwały śniegu, bezlitośnie padającego z nieba i odcinającego bohaterce nie tylko drogę ucieczki, ale nawet uniemożliwiającego telefoniczne czy telegraficzne porozumienie się ze światem leżącym poza wioską... naprawdę, czytałam z zapartym tchem i polecam wszystkim szczerze i gorąco.

A sama niecierpliwie (na szczęście już niedługo :)) czekam na marzec i kolejne kategorie. 

"Oczy uroczne", Marta Kisiel, czyli post, którego miało nie być...

... ale okazało się, że być musi.

No więc przede wszystkim miałam tej książki nie przeczytać. To znaczy przeczytać, oczywiście, ale nie teraz, nie zaraz, a niewykluczone, że nie w tym roku, albowiem - jak Kochani Czytelnicy na pewno pamiętają -  obiecałam sobie w ramach postanowienia noworocznego, że nie kupię w tym roku żadnej książki. Dopóki nie pozbędę się swoich Stosików Wstydu, nieprawdaż (co oznaczać może, że mi się postanowienie noworoczne przeciągnie na rok 2020, ale nie popadajmy w nadmierne czarnowidztwo).

I jeszcze (żeby dobić zapewne), że nie będę brać egzemplarzy recenzenckich też sobie obiecałam, bogatsza w doświadczenia ostatniego roku, który wiele mnie nauczył w kwestii rzetelności recenzji dotyczących książek, których otrzymanie zawdzięczamy wydawnictwu.

Podsumowując, na początku lutego mieliśmy:

- mnie, nie kupującą nowych książek,
- mnie, nie biorącą egzemplarzy recenzenckich

oraz

- premierę

 "Oczu urocznych" Marty Kisiel,

zbliżającą się wielkimi krokami i coraz śmielej zagarniającą przestrzeń na Facebooku, Instagramie i w rozmowach podekscytowanych blogerów oraz gryzących palce z niecierpliwości wielbicieli.

Ach, no i jeszcze mnie, starającą się (z mniejszym lub większym, ale zazwyczaj mniejszym, powodzeniem) przechodzić nad  przeróżnymi Premierami z Dumom i Godnościom Osobistom, oraz bez Żebrzących Spojrzeń.

Na szczęście znalazła się Dobra Dusza, która się tych Żebrzących Spojrzeń, skrytych pod Godnościom i Dumom sama domyśliła i wspaniałomyślnie zaproponowała pożyczkę (i której to Szlachetnej Jednostce nieustannie i z głębi serca dziękuję). 

I tak, na skutek z entuzjazmem przyjętej propozycji, ku własnemu szczeremu zdumieniu dziś w nocy, a właściwie nad ranem, o godzinie 2.30 ujrzałam się skuloną pod kołdrą, z wypiekami na twarzy, z przeczytaną od deski do deski powieścią, wypełnioną Emocją oraz Potrzebą, by dać jej ujście, słowem - stojącą u progu zrobienia tego, czego z serca nie znoszę, a mianowicie napisania recenzji z książki, której prawie nikt jeszcze nie czytał. Co a tym idzie - napisania jej tak, by niczego nie zdradzić, podsycić ciekawość, ale nie za dużo ujawniać, krótko mówiąc - popełnienia czegoś, co jest jak najdalsze od gatunku recenzji, w której się specjalizuję i lubuję, a mianowicie spoilercenzji.

No, ewentualnie mogłam jeszcze nic nie robić, tylko sobie przeżywać do wewnątrz, ale zważywszy, że natychmiast po ukończeniu Dzieła wystosowałam sążnistego i bełkotliwego maila do Ałtorki (tak! o 2.45 nad ranem, podziwiajcie stopień mego psychofaństwa!) rozwiązanie to wydawało się nawet mi, osobie (zazwyczaj) opanowanej i całkiem nieźle umiejącej w przeżywanie do wewnątrz dość mało prawdopodobne.

Zobaczmy więc, co potrafię wykrzesać z siebie w kwestii recenzji bez spoilerów, w której nie mogę "popłynąć" tak, jak płynę zazwyczaj.

Odę Kręciszewską, Bazyla i Rocha dane nam było poznać za sprawą Szaławiły, opowiadania, za które Marta Kisiel otrzymała w ubiegłym roku nagrodę Zajdla.

I oto spotykamy ich ponownie,  w domku zbudowanym przez Odę na miejscu, gdzie niegdyś stała Lichotka, w środku lasu - wiłę, płanetnika, małego czorta i trzynogiego psa, a wszystko to w chwili, gdy nadchodzi zima, a konkretnie - zimowe przesilenie.

Wraz z zimowym przesileniem, zbliżającym się w tumanach śniegu, w powiewach lodowatego wiatru, wśród kłującego jak igłami mrozu i ogarniającej świat ciemności, nadciągają również niespodziewane kłopoty. Ktoś (lub coś) grasuje po okolicy, atakując przypadkowe osoby. Już nie wyjście, ale nawet zbliżenie się do lasu staje się śmiertelnie niebezpieczne. Tymczasem Bazyl wyraźnie coś knuje (czy trzeba dodawać, że knucie to doprowadza go nader często w okolice lasu właśnie?), i wygląda na to, że coś knuje także Roch, nie rozstający się ze swoją siekierą nawet w czasie wypraw do przychodni w miasteczku. Przyjaźń Ody z Rochem zostaje wystawiona na poważną próbę, co pozostaje w niejakim związku z faktem, że zasłona między tym, co widzialne a tym, co niewidzialne staje się cieńsza i coraz łatwiej przekroczyć ją istotom, które zazwyczaj czają się w mroku, za granicą widzialnego świata, a niektóre z nich mają, eufemistycznie rzecz ujmując, niezbyt dobre zamiary.

Jeśli dodamy do tego jeszcze tajemnice sprzed wielu lat, jakie skrywa pobliski cmentarz i niewielki staw w samym sercu ciemnego lasu, prorocze sny, których nikt nie rozumie do chwili, gdy zaczynają się spełniać i jest już za późno, nowych znajomych, przyjaciół, sprzymierzeńców, wrogów i pomocników, przy czym nie wiadomo, kto jest kim, jeśli to wszystko zmieszamy i wstrząśniemy to mamy...

Cóż, napisać, że mamy książkę specjalnie dla mnie byłoby popadnięciem w pychę nadającą się do umieszczenia w Sevres jako modelowy wzór zadufania, ale jednak w jakiś sposób, na poziomie głęboko emocjonalnym, jest to książka dla mnie, od wielu lat bowiem lubię... nie, "lubię" nie jest tu odpowiednim słowem, raczej "poważam" czas Zimowego Przesilenia. Od Dziadów aż do Trzech Króli - bo w okolicach Trzech Króli zauważam gołym okiem, bez dokonywania pomiarów i sprawdzania danych metoerologicznych, że dzień staje się odrobinę dłuższy, i wtedy zaczynam się wewnętrznie prostować i głębiej oddychać, - otóż w całym tym okresie bardzo staram się, no cóż, uważać (tak, jeśli ktoś sądził, że Królowa Matka jest wcieleniem rozsądku, trzeźwego spojrzenia oraz racjonalizmu może zacząć przeżywać napad rozczarowania i odlubiać stronę).

Być może związane jest to z miejscem, w którym mieszkam, bo zapewniam, że doskonale wykształcony i racjonalny człowiek dwudziestego pierwszego wieku robi się błyskawicznie mniej wykształcony i racjonalny, gdy wychodząc listopadową nocą z psem ma wybór - albo iść wzdłuż milczącej ściany lasu, albo ścieżką prowadzącą prosto w las. Więc od Dziadów aż do Trzech Króli po zmroku nie wchodzę do lasu, i robię mnóstwo innych rzeczy, zapewne niefachowo, ale je robię, bo rytuały są ważne, głęboko w to wierzę - obudowuję się światłem, palę świece dla dusz bliskich, zostawiam uchylone drzwi i jedzenie na piecu w Samhain, dmucham na krzesło w Wigilię, a w noc przesilenia nie pozwalam nikomu wyjść z domu po zmroku, i zapewne dla wszystkich jest już jasne, że moje Dzieciomtka nie mogą być normalne, skoro wiedzą, że w najkrótszą noc w roku nie wychodzi się z domu po zapadnięciu ciemności, albowiem Dziki Gon.

Tak więc w pewnym sensie nic mnie w "Oczach urocznych" nie zaskoczyło, a przynajmniej nic jeśli chodzi o atmosferę.

Co nie znaczy, że mnie do głębi nie zachwyciło.

Marta Kisiel umie w światy, i w ten realny, którym robi mi w główkę to, co niegdyś robiła Małgorzata Musierowicz, i wiem, że o tym już pisałam, ale jeszcze powtórzę, drukowanymi literami i z pogrubieniem, bo zawsze ktoś źle rozumie i się dziwi - ja naprawdę, naprawdę, NAPRAWDĘ NIE UWAŻAM, że Marta Kisiel pisze jak Małgorzata Musierowicz, tylko tak NA MNIE działa jak działała MM, gdy miałam 12 lat. Tak samo fizycznie, sensualnie odbieram opisywaną rzeczywistość, smaki, kolory, zapachy, faktury, ciepło, zimno. Czuję woń herbaty z pomarańczami, mróz wciska mi się kłującymi igiełkami za kołnierz, ogień na piecu ogrzewa mi policzki, czuję smak placków ziemniaczanych, których nie lubię, ale nie szkodzi. Nie szkodzi, bo i tak chciałabym wejść w ten świat, owszem, tu jakaś ciemna siła pragnie wyrwać się na zewnątrz z głębi twojej własnej piwnicy, tam i ówdzie poniewierają się jacyś poharatani ludzie, na brzegu lasu w ciemnościach majaczy groza, a ja i tak bym chciała tam być, odczuwam normalnie fizyczną tęsknotę.

I w te nierealne światy Marta Kisiel też umie, a może nie tyle nierealne, co równoległe, czasem myślę, że w te umie nawet lepiej, a może tylko ja to tak odbieram z powodu (tu - patrz powyższe, kompromitujące dwudziestopierwszowiecznego człowieka wyznania w temacie Dziadów i Dzikiego Gonu).

I jeszcze potrafi wpleść w te światy - i realny, i nierealny - aktualny, boleśnie wręcz aktualny temat, i - o bogowie! - jakie to jest niezwykłe, zachować równowagę, gdy użyło się tak, jak by to ująć, karkołomnej przenośni... nie, nie przenośni, raczej drogi do celu. Przyznam szczerze i bez bicia, że w pewnej chwili czytałam książkę z rosnącym zdumieniem, z "O rany, co to jest?!" w głowie, to nie była Marta Kisiel, którą znałam i ceniłam, takie to, co czytałam było łopatologiczne, takie...uproszczone, jak z czytanki dla dziesięciolatków... a potem pięknie, jak po sznurku, zostałam doprowadzona tam, gdzie Ałtorka chciała, spacerkiem na cienkiej linie nad przepaścią, a przecież lekko i z finezją, jak chcąc, proszę Państwa!

Za to, że zgadłam, kim jest jedna z nowych postaci przyznałam sama sobie 5 punktów w rankingu Modelowych Czytelników Marty Kisiel (w którym - zakładam optymistycznie i jakże skromnie - gdzieś tam jestem), ale to akurat złożyć należy na karb faktu, że byłam oczytanym dzieckiem z zamiłowaniem do makabry ;).

I na zakończenie podkreślę jeszcze może z naciskiem w ramach koniecznego doprecyzowania, że "Oczy uroczne" to nie jest, zdecydowanie NIE JEST książka zabawna. Naprawdę, fakt, że raz obudziłam Pana Małżonka śmiechem w czasie lektury (a poza tym też zdarzyło mi się zaśmiać tu, ówdzie i gdzieniegdzie oraz niekiedy) nie oznacza, że to jest książka głównie do pośmiania się. 

Oczywiście, można i tak, można się przede wszystkim pośmiać, w końcu mówimy o utworze literackim, w którum jest Bazyl z jego "ja jesztem czortem, a ty jesztesz beszfolnym narzendżem f mych czortofskich łapach, mjentkom czasztolinom, ż której lepje i fyczynam fedle uznanja fantażyjne kształty" i innymi takimi, można przeoczyć fakt, że pod płaszczykiem przyjemnej historii z pogranicza rzeczywistości magicznej i fantastyki Marta Kisiel przekazuje rozważania o całkiem poważnych sprawach tego świata (i innych światów też). Moim zdaniem jednakże książki Marty Kisiel - każda kolejna bardziej - są głównie do myślenia. Zadawania pytań, niekoniecznie łatwych. Szukania i znajdowania odpowiedzi, niekoniecznie wygodnych.

Za możliwość zadania nowych pytań i prób znalezienia nowych odpowiedzi bardzo Ałtorce dziękuję.

I równie bardzo raz jeszcze dziękuję Dobrej Duszy, która mi użyczyła swego egzemplarza. Dopiero po przeczytaniu widzę bowiem z pełną jasnością, jak bardzo, bardzo CHCIAŁAM to przeczytać :).

Bycie Panem Małżonkiem nie jest fajne, dowód nr 567

Pan Małżonek i Królowa Matka (w samochodzie, wracając z zakupów, rzewnie wspominają wzloty, upadki, góry, doły i wądoły królewskomatczynej drogi blogowej).

Królowa Matka (pogrążona we wspomnieniach) - ...ale to było już później, po tym, jak pojechałam na spotkanie blogerów książkowych, wiesz, w Agorze...

Pan Małżonek - Pamiętam. Z Lisem.

Królowa Matka (delikatnie) - Szczygłem...

Pan Małżonek - Właśnie.  Tomaszem.

Królowa Matka (cichutko) - Mariuszem...

Pan Małżonek  (tonem będącym odpowiednikiem machnięcia ręką) - Ojej, no tak. Prawie trafiłem!

Po chwili ciszy nabrzmiałej treścią.

Królowa Matka (w ramach koniecznego doprecyzowania) - Wiesz, że to będzie dziś na blogu, prawda?

Pan Małżonek  (również w ramach koniecznego doprecyzowania, acz niezupełnie tego samego wątku) - Ojtam, ojtam. (po chwili) Ale wiesz, że tak niezupełnie cię lubię, prawda?

...

Królowa Matka jednak zaryzykuje, korzystając z faktu, że  niezupełnie ;).

Oświadczenie

Pompon Młodszy (nie odrywając się ni na sekundę od układania puzzelków z serii: "Star Wars, 500 kawałków, nie załączamy lupy do zestawu"; rzuca w przestrzeń tonem niezobowiązujacej pogawędki) - A tak w ogóle to muszę wyznać, że brzydzę się przemocą.

Tak tutaj Państwa z tym niedzielnie zostawię,  jako i my zostaliśmy zestawieni - zastygnięci w oszołomieniu, próbujący opanować galopadę myśli, bezradnie starający się jakoś odnaleźć w labiryncie skojarzeń Dzieciomtka, acz z całego serca, rzecz jasna, przyklaskujący kształtującemu się na naszych (oszołomionych) oczach Profilowi Moralnemu...

Bo któż nie tęsknił za reklamami...

... no któż?

Na pewno każdyż, kto bywa na tym bloguniu od jakiegoś czasu, możliwe, że nieco dłuższego, jako, że w krótszym o reklamach nie pisałam (co nie znaczy, że ich nie kocham). Na swój wyrafinowany, nieco patologiczny i trudny do wytłumaczenia Normalnym Ludziom sposób.

Było za czym zatęsknić, jednym słowem.

Wiecie, jak ktoś kocha reklamy tak długo jak ja to po jakimś czasie coraz trudniej go zadowolić. Reklama jest jak narkotyk, naprawdę. Najpierw się człowiek ekscytuje bezbrzeżną głupotą gospodyń domowych doznających orgazmicznej ekstazy na widok wywabionych plam albo kuchenki, doprowadzonej za sprawą magicznego Mleczka Do Czyszczenia do błysku, przy którym wybuch supernowej jest niczym pełgająca żarówka 25-watowa, po jakimś czasie zaś popada stopniowo w apatię i nie ekscytuje go nawet odkrywcze użycie imiesłowów w reklamie T-mobile, głoszącej, że "tylko w piątki darmowa dostawa płacąc Blikiem".

Na szczęście wciąż zdarzają się copywriterzy, na gejzery twórczości których można liczyć jak na Zawiszę, i którzy Znają Się Na Młodzieży, w związku z czym, bezbłędnie celując w Target, wypuszczają w świat reklamę batonów Wanted.

Bohaterem - nie tak odkrywczych, jak się kopyrajterom wydaje, tak tylko mówię - spotów telewizyjnych jest Hoży Młodzian. Hoży Młodzian wchodzi otóż do swojego pokoju, do pokoju jak bombonierka, pokoju lśniącego czystością i tchnącego pedantyzmem, pokoju, w którym na żadnym złożu dwutygodniowych skarpet żadne drobnoustroje nie wynajdują właśnie koła celem popchnięcia w przód rozwoju swej cywilizacji, żadne pochowane po kątach resztki jedzenia nie pączkują, nie mnożą się w sposób nieopanowany i nie kładą podwalin pod pionierską hodowlę pleśni całkiem nowego rodzaju, w którym od drzwi do biurka można przejść nie slalomem alpejskim z dużymi szansami na tragiczny zgon na zakręcie, ale po prostu w linii prostej, słowem - do pokoju, który posprzątała mamusia. "Mamo! - zgłasza słuszną pretensję Młodzian. - Znów posprzątałaś mój pokój!", po czym zmienia się w goryla (symbolizującego w reklamie, jak zapewnia producent, wolność, zabawę i życie poza regułami, żeby nie było, że ordynarne prostactwo i kompletny brak szacunku dla, no nie wiem, cudzego wysiłku, pracy własnej matki i norm społecznych, co to to nie), rozpizgrza pokój w drobny mak, po czym siada między górami wywalonych na środku pokoju ubrań, zrzuconych z półek książek i zniszczonych przyborów szkolnych, by w poczuciu dobrze spełnionego obowiązku cieszyć się życiem poza regułami i smakiem batona Wanted.

Oto, jak staniał bunt.

Jako osoba o czarującym i łagodnym usposobieniu cierpię musząc uświadomić producentowi wspomnianych batonów, że chyba przeinwestował płacąc kopyrajterom za ten jedyny w swoim rodzaju dowód znajomości Dusz Młodzieży. Cztery potencjalne Targety obejrzały tę reklamę stojąc w domu Babci przed telewizornią z otwartymi usty, a to, co odbijało się w ich oczętach nie było, niestety, niestety, wyrazem podziwu dla sposobu realizacji Życia Poza Regułami przez Młodziana z Batonem. Gdy otóż reklama dobiegła słowa z ust Najbardziej Targetowych (czyli Najstarszych) Targetów padło jednocześnie: "Co za gnój!' (Potomek Młodszy) oraz "Co za debil!" (Potomek Starszy, a nuta podziwu w jego głosie dotyczyła poziomu debilizmu Młodzieńca, a nie prezentowanego przezeń Ducha Wolności). Młodzian usłyszał następnie parę zwięzłych zdań na temat swojego poziomu intelektualnego, prezentowanego przezeń poszanowania cudzej pracy oraz własnej matki, a żadna z tych uwag w niczym nie przypominała superlatyw oraz nie nadaje się do cytowania na ogólnodostępnym blogu, na który zajrzeć może przypadkiem jakieś niewinne pacholę.

Aha, argument, że Potomki mówić Mamusi będą jedno, ale co kupią to kupią, hehehe oraz puszczamy oczko do publisi, można uznać za chybiony, jako, że żaden z Targetów nie zapamiętał nazwy batona. Musiałam sobie tę nazwę wyguglać na potrzeby tej notki i zaprawdę powiadam ci, copywriterze, nie chciałbyś wiedzieć, co wpisałam w gugla, żeby ją znaleźć.

I owszem, spoglądając na Hożego Młodziana przekonanego, że obala System, ponieważ kopie we własną szafę i wyrzuca na środek pokoju własne rzeczy pozwoliłam sobie na nieśmiałe podejrzenia, że jesteśmy już całkiem blisko dna, od którego można się jedynie odbić.

Niestety, w okolicach świąt Bożego Narodzenia zostałam zaatakowana czymś, co uświadomiło mi, że nie jesteśmy nawet w połowie drogi.

Oto w okolicach świąt Bożego Narodzenia na ekranie telewizora ujrzałam TO.

Ujrzałam jednorożce robiące kupę na nocnik.

W charakterze reklamowanego prezentu pod choinkę dla naszych milusińskich.

Najpierw tego nie ujrzałam, tylko usłyszałam, a mózg w desperackiej próbie ochrony szarych komórek przed gwałtownym unicestwianiem porównywalnym z wymieraniem dinozaurów po wejściu w bliski kontakt z pewną asteroidą usiłował nie przyjąć faktów do wiadomości. Niestety, niestety, człowiek ma dzieci, dzieci mają Gumballa i Młodych Tytanów, Gumball i Młodzi Tytani mają przerwy reklamowe, a w przerwach reklamowych - każdej, co do jednej - radosna pioseneczka o treści "ach, nakarm jednorożca i zobacz, co zrobi na nocniczek" oraz jednorożec produkujący kupkę w pastelowym kolorze (albo i kilku) przekonywała mnie, że oto dotarłam do końca wszystkiego.

"Za każdym razem, gdy je karmisz i siadają na nocniku, tworzą niespodziewaną, kolekcjonowalną kupkę jednorożca! - wykrzykiwał entuzjastyczny głos z ekranu - Przy odrobinie magii i blasku, możesz przekształcać ją wiele razy! - dodawał euforycznie - Kiedy musisz gdzieś iść, możesz zabrać ją ze sobą! - kusił. - UWAGA!!! - ostrzegał lojalnie. - Jest to niespodzianka, więc nie wiadomo na jaką kupkę trafisz" - by po chwili zachęcać z uczuciem - Zbierz je wszystkie!", a ja w popłochu zastanawiałam się, co było w jogurcie, który zjadłam rano, może był wiekowy, wytworzył sporą ilość jakiegoś czegoś, czego wpływ na organizm ludzki przypomina oddziaływanie alkoholu, i to nie jakiegoś tam winka bynajmniej, i oto mamy skutki, takie wincyj opłakane.

I w dodatku srają... znaczy, defekujące jednorożce nazywały się "poopsie", co sobie radośnie przetłumaczyłam na "srajtusie", a kto by nie chciał chodzić gdzieś mając przy sobie zawsze kupę jednorożca, no przecież, że każdy, sami Państwo przyznają, i tylko ten głosik, co go miałam w głowie (nieco przytłoczony nadmiarem bodźców, ale jeszcze aktywny) popiskiwał nieśmiało, że to wszystko nie może być prawdą.

No chyba, że może, bo gdyby nie było, i gdyby w dodatku nie przeszło z triumfem przez sklepy, internety i inne allegra, i to pomimo, że zestaw kosztuje 350 złotych polskich, to producenci ze wstydem ukryliby się w kąciku licząc straty, a nie wymyślali kolejne wypróżniające się istoty, jak na przykład niejakie Pooparoos.

Pooparoos to - jak zapewnia producent, a nie mamy powodów, by mu nie wierzyć - "niezwykle urocze, zabawkowe toalety pełne niespodzianek, które sprawiają, że zabawa przynosi mnóstwo radości".

By nurzać się w tej radości otwieramy toaletę, która jest częścią zestawu.

Toaletę, Państwo wią.

Sedes znaczy. Kibelek. Klozecik. Wucecik. Muszlę klozetową. W pastelowych kolorach i z brokatem. Sprawdzamy, które z mięciutkich, słodkich stworzonek Pooparoos Surpriseroos ukrywa się w środku (a istnieje wiele możliwości, od jednorożca po króliczka, albo i smoka!). Następnie  wyciągamy z opakowania trzy magiczne pakunki, wlewamy wodę do sedesu, wrzucamy papierowy pakunek , mieszamy, papier rozpuszcza się i oto jest! Jedzonko dla naszego pupila! I proszę nie pytać, dlaczego to jedzonko należy rozpuszczać w sedesie, a nie w zwykłej miseczce, może producent ma psa z upodobaniem chłepczącego wodę z toalety i poszedł w naturalizm.

I to jak poszedł! Bo oto stworzonko Pooparoos, nakarmione wyjętym z sedesu jedzonkiem, należy posadzić na toalecie i ściskać, ściskać, ściskać... "a jedzonko - ekscytuje się producent - znów znajdzie się w sedesie! Ta zabawa nigdy się nie kończy (jak w życiu normalnie, dopisek, którego poczynieniu nie mogłam się oprzeć, mój). Możesz karmić swoje zwierzątko i ściskać je wielokrotnie, bez końca, pomagając mu pozbyć się jedzonka!", no czy ktoś widział coś podobnego!

Po czym, gdy już myślałam, że mogę zacząć wypierać to, co widziały me oczy, zapominać to, co słyszały me uszy i wykreślać w kalendarzu dni dzielące mnie od pełnoletności Ukochanych Maleństw, a co za tym idzie - od wyrzucenia z zestawu programów telewizyjnych tych przeznaczonych dla dzieci, wspomniane Maleństwa dostarczyły kolejnej uciechy.

A mianowicie dostarczyły Mamuni reklamę - nie szkodzi, że nie telewizyjną - gry "Kupa śmiechu".

"Kupa śmiechu", zagajała zachęcająco reklama, to gra zręcznościowa. Składa się z toalety ze spłuczką, przepychacza z gumową końcówką, kostki, żetonów oraz radosnej, szeroko uśmiechniętej kupy. Gra polega na przepychaniu zatkanej toalety i przygotowaniu się na złapanie wyskakujące ze spłuczki kupy, która wypada z niej bez ostrzeżenia. "Musisz nacisnąć przepychacz tyle razy, ile wskaże kostka do gry - informuje producent. - Gdy kupa wyskoczy z toalety, postaraj się złapać ją przed innymi graczami. Jeśli złapiesz ją W POWIETRZU, zdobędziesz dwa żetony!" - dodaje zachęcająco, a temu to już naprawdę nie sposób się oprzeć.

Któż z was, Kochani Czytelnicy, nie ma teraz przed oczyma duszy scenki, pełnej rodzinnego ciepła i niewymuszonego wdzięku? Oto Rodzina, zgromadzona wokół stołu, żartobliwe uwagi i śmiechy przelatują nad stołem z lekkością konfetti, domowe ciepło buzuje jak rozpalony w styczniowy, mroźny dzień kominek, a na stole nie jakieś tam trywialne scrabble, monopole czy - nie daj bogi - szachy czy inne warcaby, ale sedes, z którego co jakiś czas z impetem wyskakuje kupa, Rodzina zaś rzuca się, by - wśród niewinnych żarcików i przepychanek - złapać ją w locie. Bo któż dałby radę zwalczyć pragnienie posiadania dodatkowych żetonów.

Założę się, że każdy ją ma. Tę scenkę. Przed oczami.

I każdy wie już teraz chyba, dlaczego kocham reklamy.

Gdyby nie one nie ubogaciłabym się na przykład oglądaniem kupy jednorożca. A nawet wielu kup, w licznych, intensywnych barwach. I to całkiem za darmo, a nie w cenie 350 złotych za cały komplet, a 70 za sam sedes ze stworkiem, jak ci, którzy dali się porwać dźwigni handlu i nabyli wspomniane rzeczy drogą kupna.

Nie cieszyłabym się myślą, że ominęła mnie niewątpliwa przyjemność łapania kupy w locie (i płacenia za to!), nieistotne, uśmiechniętej czy nie i zupełnie nieistotne, ile mogłabym za to zyskać żetonów.

Nie wiedziałabym, jak nisko może upaść przemysł zabawkarski.

Nie myśl jednak, Luby Czytelniku, że ubogacają mnie wyłącznie reklamy dla Naszych Milusińskich.

Reklamy dla dorosłych też kocham, i też mam swoje powody, i też o nich napiszę.

Już wkrótce.

Trójka e-pik, podsumowanie, STYCZEŃ

O tym, że zamierzam podjąć się wyzwania czytelniczego "Trójka e-pik" pisałam na królewskim fanpejdżyku na Facebooku i właściwie nie planowałam przenosić całego wyzwania tutaj, aż nagle.

Aż nagle styczniowe podsumowanie rozrosło mi się do nienormalnych rozmiarów, co mnie nie powinno dziwić, w końcu własnych skłonności do logorei świadoma jestem lepiej niż ktokolwiek inny, a jednak, no cóż, zaskoczyło.

Postanowiłam zatem umieszczać omówienia moich postępów (lub też ich brak) także tu z nadzieją, że zyskam w ten sposób szersze grono osób trzymających kciuki za moje powodzenie.

O co w Wyzwaniu chodzi można poczytać podłużej

tutaj

a pokrócej - chodzi o przeczytanie w ciągu miesiąca trzech książek na podane tematy.

W styczniu miały to być komedia kryminalna, książka o i/lub z duchami (w tytule lub treści) oraz książka o górach.

Meldując wykonanie pierwszego z - miejmy nadzieję - dwunastu punktów zadania donoszę, co następuje:

1) opowieść o duchach - "Nawiedzony Dom na Wzgórzu" Shirley Jackson

Klasycznie jest, proszę Państwa, że buzi dać - do starego, mrocznego i owianego baaaardzo złą sławą domu (na wzgórzu) przybywają cztery osoby: doktor Montague – znawca okultyzmu, szukający żelaznych dowodów na istnienie zjawisk nadprzyrodzonych, Eleanor – młoda, samotna, zamknięta w sobie kobieta, która w dzieciństwie przeżyła doświadczenie, które może być kwalifikowane jako paranormalne, Theodora, która, i owszem, też przeżyła parę paranormalnych przygód, ale w przeciwieństwie do Eleanor jest kolorowym rajskim ptakiem, radosnym i pełnym energii, a także Luke – przyszły spadkobierca rezydencji. Dom jest, owszem, dziwaczny, pokraczny, nietypowo zbudowany, ale z początku wydaje się, że będą mieć do czynienia jedynie z niewytłumaczalnymi odgłosami i zamykającymi się samoistnie drzwiami. Jednak tak naprawdę mroczny i tajemniczy dom cały czas gromadzi siły, by wybrać spośród śmiałków swoją ofiarę.

I, Państwo Szanowni, kupa. Jak bardzo jestem na nie to wręcz trudno sobie wyobrazić. Już mniejsza, że przez połowę książki nie dzieje się nic, a pisząc "nic" nie mam na myśli "nie latają żadne duchy, nie wyją potępieńcy, a wampiry nikomu nie podrzynają tętniczek" tylko "NIC" - bohaterowie wstają rano, jedzą, chodzą, wymieniają jakieś myśli, nie, żeby jakoś ze sobą powiązane w logiczny ciąg (w dodatku wypowiadane językiem silnie kojarzącym się że szczebiotaniem dwunastoletnich dziewczątek na pensji w latach dziewięćdziesiątych dziewiętnastego wieku), a doktor Montague wyjaśnia nam szczegółowo, jaki ten dom jest okropny i czemu powinniśmy się bać. Potem zaś nadal nie dzieje się nic. No, dobra, tu coś powieje, ówdzie huknie, a gdzie indziej coś napisze na ścianie. I tyle.

Główny problem utworu polega na tym, że żadnego z bohaterów nie rozumiałam. KOM-PLET-NIE. Nie rozumiałam, o czym ze sobą rozmawiają (nie dlatego, że używali takiego trudnego, wyspecjalizowanego słownictwa, tylko dlatego, że wypowiadane przez nich zdania były luźno, a czasem wręcz wcale ze sobą nie powiązane), nie rozumiałam, co ich ze sobą łączy, obrażali się na siebie bez powodu, godzili bez powodu, zawierali sojusze (albo coś, co wyglądało jak sojusze) bez powodu, logiki, sensu, porządku nie było w ich postępowaniu za grosz, ze szczególnym uwzględnieniem bohaterek kobiecych, i przez większość czasu miałam wrażenie, że patrzę na ludzi odurzonych narkotykami albo pijanych, którzy raz się kochają i wprowadzają do siebie, by chwilę później nienawidzić się i patrzeć na siebie spode łba, a kolejne dwie minuty później wyznawać sobie uczucie, szlochając na łonie w czułym objęciu, by w następnym zdaniu... no właśnie.

Zakończenie nie wiadomo skąd wzięte, Dom był straszny, bo coś pukało w nim w drzwi, pisało po ścianach i wiało chłodem, no niesamowite naprawdę, podejrzewam, że atmosfera miała działać na psychikę raczej subtelnie, nie przy pomocy trywialnej dosłowności, niestety, niestety, wygląda na to, że moja psychika jest silnie atmosferoodporna.

Nie przestraszyłam się nawet raz, czytałam bardziej przerażające książki dla dzieci (naprawdę, przy "Sercu matki" Andersena "Nawiedzony Dom na Wzgórzu" powinien się samoczynnie spalić ze wstydu), a za najbardziej niesamowity element powieści uważam gosposię podającą posiłki (chociaż, żeby nie było, pojęcia nie mam, co spowodowało, że ona jest taka dziwaczna). Słowem, "Zawsze mieszkaliśmy w zamku" tej autorki, którą to rzecz miałam szczery zamiar przeczytać, raczej nie otrzyma swojej szansy.

2) komedia kryminalna - "Post scriptum" Milena Wójtowicz

Piotr Strzelecki, psycholog, coach i doradca post mortem wraz z Sabiną Piechotą, specjalistką ds. BHP prowadzi firmę PS Consulting. Docelowymi klientami firmy są "osoby nienormatywne": wampiry, wiły, wilkołaki, obłocznik i inni, tym podobni. Piotr i Sabina też są nie do końca normatywni, a radzą sobie z tym każde na swój sposób. Ona nadmiernym spożyciem wyrobów cukierniczych (nie jest to książka dla osób na diecie. Chociaż... może właśnie jest? Ja się czułam przesłodzona za każdym pojawieniem się Sabiny z kolejnym batonikiem w garści), on medytacją, wdychaniem lawendy i noszeniem odzieży z organicznego lnu.

Przypadkiem oboje zostają wplątani w intrygę kryminalną: ktoś nastaje na życie (lub też egzystencję duchową) brzeskich nienormatywnych. Próbują podjąć śledztwo, a świadomi własnego braku kompetencji w pracy detektywistycznej, szukają pomocy u opolskiego policjanta, który raz w miesiącu zwykł wyć do księżyca...

W pierwszej chwili chciałam tę książkę przypisać kategorii "komedia kryminalna o duchach", swoiste "dwa w jednym" zrobić, ale to, oczywiście, nie byłoby uczciwe :).

Zdecydowawszy się ostatecznie, że "Post scriptum" to mniej duchy, a bardziej kryminał, i to napisany z niewątpliwym poczuciem humoru (cóż, że ofiary złowrogiego zbrodzienia unicestwiane miały być za pomocą soli, srebra oraz ziół od nawiedzeń, liczą się intencje!) doszłam do wniosku w trakcie lektury, że Wrocław i okolice położone być muszą na jakiejś, bo ja wiem, żyle wodnej, względnie panuje tam mikroklimat sprzyjający emanacjom literackiej wyobraźni. Bo a to Marta Kisiel, a to Martyna Raduchowska, a teraz, proszę, Milena Wójtowicz... pomysłowość, niepodrabialny styl (naprawdę, to jest sztuka, napisać książkę, w której różne psychofanki, jak niżej podpisana, widzi oryginalne poczucie humoru, inne niż wspomnianych pań Kisiel i Raduchowskiej!), i wszystko to mimo pozornie podobnej tematyki! Duża rzecz. Niesamowite. Może, gdybym się tam przeprowadziła, też umiałabym spłodzić coś więcej niż skromną notkę na blogaska pseudo-książkowego, kto wie.

Zakończenie dzieła w charakterze wisienki na torcie :D. To, że dość szybko zorientowałam się, jakiego rodzaju nienormatywność prezentuje sobą Sabina w sumie mnie nie zdziwiło, z powodu tego, że zgadłam, kim (czym?) był Piotr nadal składam sama sobie serdeczne gratulacje. No, miodzio i  żyła wodna, mówię Państwu i powiadam :D.

3) opowieść o górach - "O wytrwałym wędrowcu" Ludwik Świeżawski

Opowieść o górach to miało być w moim wypadku wyjście poza strefę komfortu, jestem bowiem człowiekiem - tak, napiszę to, ryzykując falę odlubienia blogunia, strony i mnie jako Osoby, Matki, Przyjaciółki, Znajomej, Blogerki i Obywatelki - który gór nie lubi. Nie lubi ich oglądać, nie lubi o nich czytać, nie rozumie fenomenu chodzenia po nich, nie odczuwa ciągot, by zdobywać szczyty, a tekst "piękny byłby tu widok, ale góry zasłaniają" jest o mnie właśnie.

Świadoma tego wszystkiego, co powyżej, przeryłam półki w poszukiwaniu czegoś górskiego dość beznadziejnie, a tu, niespodzianka! Znalazłam aż trzy pozycje, bowiem, jak sobie uświadomiłam, szukając, Karkonosze i Góry Sowie TO TEŻ SĄ GÓRY :D.

"O wytrwałym wędrowcu" to zbiór legend z rejonu Karkonoszy, połączonych w całość przez autora postacią Karkonosza, zepsutego, rozpieszczonego chłopca, który pewnej zimowej nocy, gdy na dworze szaleje zawierucha, odmawia pomocy swojej matce. Matka sama idzie więc do lasu po chrust i już nie wraca. Gdy - wreszcie poniewczasie przerażony - syn znajduje ją, zasypaną śniegiem, niemal na progu domu, przygniecioną niesionym drewnem, kobieta już nie żyje.

Syn ukarany zostaje wieczną tułaczką - po kres świata ma chodzić po górach, pomagając ludziom, nosząc ich jarzma, ujmując im ciężarów, bez szans na nagrodę, bez nadziei na zbawienie, dopóki ta Siła, która nałożyła na niego wyrok nie okaże mu litości.

Jeśli ktoś lubi legendy i baśnie - a ja lubię - to bardzo ładne jest. Jeśli komuś odpowiada nieco staroświecki, stylizowany, stosowny do opowiadania baśni język, i jeszcze w dodatku potrafi przymknąć oko na konieczne uproszczenia - a mi odpowiada i potrafię - to jest to ładne tym bardziej. I w dodatku rozbudza chęć powędrowania w Karkonosze, obejrzenia na żywo wszystkich miejsc, po których wędrował Karkonosz, niosąc swój smutek, swoją pokutę i pomagając ludziom. I pisze to osoba nie lubiąca gór, więc, wiecie. Dobrze jest. Polecam.

I czekam na Wyzwanie Lutego :).

Trzymanie kciuków i wyrazy wsparcia mile widziane, choć ze swej strony mogę jedynie nieumiejętnie kusić perspektywą zapoznania się z aż dwunastoma rozwlekłymi podsumowaniami książkowymi, którymi będzie się można inspirować albo ogniście się z nimi nie zgadzać.

Opowiedzieć nieopowiadalne. "Wojna nie ma w sobie nic z kobiety" Swietłana Aleksijewicz

Dawno temu, w czasach głęboko przedinternetowych... no, dobra, nie tak bardzo przedinternetowych, ale na pewno przedblogowych, otóż w czasach, gdy obce były mi coroczne podsumowania i wyzwania czytelnicze, które zawsze na początku roku zalewają blogosferę niczym tsunami, zrobiłam sobie takie wyzwanie własnoręcznie. Oczywiście nie miałam pojęcia, że to wyzwanie i w ogóle nie wiem, skąd mi rzecz do głowy przyszła, ot, pewnego pięknego, mroźnego, styczniowego poranka obudziłam się z myślą, że w tym roku (nie pamiętam, w którym, ale chyba to jeszcze dwudziesty wiek był, odlaboga) będę czytać wyłącznie książki napisane przez kobiety. Li i jedynie. 365 dni w towarzystwie literatury kobiecej. Same baby i ja!

Jak pomyślałam, tak też uczyniłam. Przez cały rok nie przeczytałam niczego, co napisał mężczyzna, sorry, panowie. Doskonale świadoma faktu, że znane nam wszystkim wyrażenie „literatura kobieca” zawiera w sobie – w dużym stopniu dzięki męskiej części krytyki, ale przecież nie tylko – ton lekceważenia pozwoliłam sobie z kolei ten ton lekceważenia zlekceważyć totalnie. Tak, czytałam także rzeczy, które tak zwany "przeciętny obywatel" rozumie pod słowami "literatura kobieca". Lecz nie tylko. Grocholę, ale i Alice Munro. Wirginię Woolf, Idę Fink, Zadie Smith, Amy Tan, Majgul Axelsson. Achmatową, Cwietajewą, Hannę Krall, Romę Ligocką, Stefanię Grodzieńską, Arundhati Roy i Joannę Chmielewską zarówno. I mnóstwo innych pań, różnych narodowości, wyznań i koloru skóry, urodzonych w różnych wiekach i pochodzących z różnych warstw społecznych. Reportaże, wspomnienia, poezje, powieści, humoreski, baśnie i legendy. Wszystko napisane, zebrane, opracowane (w wypadku baśni i legend) przez kobiety.

Z początku nie działo się nic niezwykłego. Ot, czytałam sobie różne książki, te akurat w miejscu autora miały autorkę, nic wielkiego, niektóre były dobre, niektóre takie sobie, niektóre mnie do głębi poruszały, niektóre bawiły, a niektóre ptakiem wylatywały z pamięci i tydzień po ich skończeniu nie potrafiłam powiedzieć, o czym opowiadały.

A potem, powoli, powolutku, coś dziać się zaczęło. Coś, czego nie przewidziałam, co mnie zaskoczyło, co do dziś uważam za jedno z najważniejszych, najbardziej wzbogacających i najbardziej wzruszających doświadczeń swego życia, nie tylko czytelniczego.

Usłyszałam swój język.

Nie jest to rzecz, którą łatwo wytłumaczyć, więc posłużę się wspomnieniem, które - nieudolnie, ale jednak - odrobinę przypomina mi powyższe doznanie.

Jakiś czas temu gościłam z wizytą u przyjaciela w Lyonie. Przyjaciel jest Amerykaninem, wykładał wówczas na tamtejszym uniwersytecie literaturę, jego przyjaciele też byli Amerykanami, wokół mnie panował francuski na ulicach, co oczywiste, i angielski w życiu towarzyskim, nie przeszkadzało mi to wcale i tak się sobie nurzałam w życiu towarzysko-turystycznym w pełni zadowolona i nie odczuwając żadnych braków, o dyskomforcie nie wspominając.

Aż pewnego dnia - a było to na gigantycznym targu owocowo-warzywnym, na który zabrał mnie David, bym mogła ponurkować w bogactwie smaków i kolorów - poczułam niespodziewanie, że coś mnie swędzi w mózg. Gdzieś, coś, na samej granicy słyszalności, było inaczej niż zwykle. Rozejrzałam się, ludzie kupowali, sprzedawali, śmiali się, rozmawiali, targowali się, panował sympatyczny gwar, wszystko było jak pięć minut temu, a mnie swędził mózg i nie mogłam zrozumieć, co się dzieje. I nagle, tuż obok mnie, ktoś powiedział głośno: "skład owoców południowych".

Poczułam się, jakby mnie poraził prąd, było to wrażenie do tego stopnia silne, że do dziś pamiętam wypowiedziane słowa. Zrozumiałam, że to coś, co na samej granicy słyszalności swędziało mnie w mózg i nie dawało spokoju, to był język polski. Który coś we mnie usłyszało. Coś we mnie wyczuło. Coś we mnie zareagowało na niesłyszalną w tłumie zmianę tonu, na inne drgnienia fal, na coś, co znałam tak dobrze, że było po prostu mną.

Dokładnie coś takiego poczułam po kilku miesiącach czytania wyłącznie literatury kobiecej. Ten ton, który - czytając literaturę wszelaką, a więc w większości jednak pisaną przez mężczyzn - nie jest łatwo wyodrębnić. Nie jest łatwo usłyszeć. To swędzenie w mózg. To coś na granicy słyszalności. Mój język. Język mego serca, jakkolwiek kiczowato i melodramatycznie to brzmi. Język, w którym śnię i marzę, w którym opisuję świat.

"Mężczyźni widzą przedmioty, kobiety - powiązania między nimi" napisał kiedyś John Fowles, a ja dopiero tamtego roku zrozumiałam, co miał na myśli, tamtego roku, gdy - z zachwytem i wzruszeniem - zanurzałam się w świat spleciony z ulotnych spostrzeżeń, z połączeń między przedmiotami i ludźmi, opisany inaczej, niż zwykle. Nie umiałam i nie umiem wyjaśnić, na czym polegała ta inność, ale była tam i czułam ją całą sobą, i wiedziałam, że tak, tak rzeczywiście jest, istnieje "literatura kobieca", tylko, że znaczy zupełnie co innego, niż mają na myśli literaccy krytycy, wypowiadający te słowa z pobłażliwym uśmieszkiem, istnieje tak, jak podziemna rzeka pod morskimi głębinami, jak czerwona żyłka biegnąca w bloku białego marmuru, też marmur, ale inny, czerwony jak moja własna krew.

Przechowuję to wspomnienie i nie pozwalam mu zblaknąć, a czasem zdarza się coś, co sprawia, że wybrzmiewa ono w mojej głowie z siłą wybuchu wulkanu, i przechodzi jak fala, zostawiając mnie obmytą i czystą na nowo.

Na przykład zdarza się

"Wojna nie ma w sobie nic z kobiety" Swietłany Aleksijewicz.

Jak ja dokładnie usłyszałam podczas lektury szum tej rzeki, płynącej pod dnem morza! Z jakim rykiem przewaliły się przeze mnie jej fale.

Kobiety mówią bez przerwy, prawda? Ile razy, dziewczyny, słyszałyśmy w życiu podobną opinię? Setki? Tysiące? Gadają i gadają, te szczebiotki, buzie im się nie zamykają, plotkareczki, gaduły, nawet na minutę nie umieją się zamknąć, no jak przekupy na targu normalnie!

Co za bzdura.

Kobiety milczą.

Milczą, bo nauczono je, że to, co mają do powiedzenia nie jest istotne. Bo się wstydzą. Bo nikt ich nie słucha. Bo, gdy mówią,  zbywa je uwagami  o babskich histeriach i babskiej emocjonalności. Bo to, co miałyby do powiedzenia jest takie inne. Nieważne, mało  bohaterskie, mało wzniosłe, nie pasujące do obrazka.

Wiem o tym dobrze. 

Miałam dwie milczące babcie. 

Babcię, która urodziła swoje pierwsze dziecko idąc w tłumie uchodźców uciekających z miasta przed bombardowaniami w czasie wojny. Miała dopiero co skończone 18 lat. W dowodzie osobistym tego dziecka wpisano lata temu fikcyjne miejsce urodzenia, bo nie wiadomo było, jak nazywała się miejscowość, w której babcia kucnęła za wozem, w przydrożnym rowie i urodziła, podczas gdy długim sznurem mijali ją uchodźcy z tobołkami, zawierającymi ich cały ocalony majątek.

I babcię, która we wrześniu '39 znalazła się pod Kownem. Była bardzo młoda, żona wdowca z trojgiem dzieci, dużych już, najstarszy miał 14 lat. Sama uciekała z tymi dziećmi, spod Kowna wysłała do przyjaciółki kartkę, pisaną po rosyjsku. Nie mieliśmy pojęcia, że zna rosyjski, a znała, nie sposób jest płynnie pisać cyrylicą, jeśli się ją tylko odwzorowuje. Nie wiem, jak i czemu znalazła się pod Kownem i jak stamtąd wróciła, tracąc w drodze z oczu jedno z dzieci, nie wiem, co działo się potem.

I już nigdy się nie dowiem. Znam fakty. I żadnych powiązań między nimi. Babcie milczały kamiennie całe dorosłe życie. 

A zresztą i tak ich nikt nie pytał.

Swietłana Aleksijewicz spytała. I - niezłomnie nie poddając się tym wszystkim licznym "A mało to jest mężczyzn? Po co słuchać tych babskich historii? Tych fantazji?", "Mów, jak cię uczyłem, bez lamentów i tych wszystkich kobiecych głupstw" - pozwoliła im mówić.

A nam dała ten przywilej, by słuchać. 

By czytać "babskie historie", jakże dalekie od relacji o ruchach oddziałów, potyczkach, broni i szorstkiej, męskiej przyjaźni, heroicznych czynach i chłopięcych przygodach z czasów, gdyśmy, pamiętasz, Wania, Giermańcew gonili. Bez wielkiej historii, wielkiego Zwycięstwa i bohaterskiego Narodu.

Historie nie do zapomnienia.

Zazwyczaj czytam - mówię, oczywiście, o sytuacji idealnej i przeze mnie ulubionej - pod kocykiem, z ciepłą herbatą i przegryzkami (mniej lub bardziej zdrowymi) pod ręką.

Żadnej nie przełknęłam, czytając tę książkę. Herbata stygła, żaden kocyk nie był wystarczająco ciepły, zdarzyło mi się czytać z termoforem przytulonym do pleców, a i tak szczękałam zębami. Co chwila robiłam sobie przerwę, patrzyłam w okno, patrzyłam na swoje dzieci, na psa i kota, słuchałam sikorek, świergoczących w karmniku. Wracałam.

Nie wiem, czy kiedykolwiek przeczytałam jakąkolwiek książkę, która prawdziwiej opisywała to, czym jest wojna, a zapewniam, że swego czasu książki o tematyce okołowojennej pochłaniałam nałogowo.

Nie umiem napisać, o czym ta książka jest.

Dziesiątki, setki obrazów, wspomnień, mgnień, zatrzymanych w pamięci jak fotografie. Każdy pewnie zwróci uwagę na inną opowieść, inną kwestię, inny wątek. Co innego nim wstrząśnie, co innego zaboli. Inne rzeczy będą kłębić się w głowie, inne będą przepędzać sen wieczorem i spokój w trakcie dnia.

***

Matka, która utopiła niemowlę, bo płakało i mogło zdekonspirować cały oddział. Albo ta, która udusiła córkę, bo nie miała czym jej nakarmić, a potem zwariowała i powiesiła się na czarnej, spalonej jabłoni w spalonym ogrodzie swojej spalonej wsi. Ranny, niesiony przez osiem godzin, potem, gdy brakło sił, ciągnięty, przywiązany pasem do ręki. Kocioł kaszy, której nie miał kto jeść, bo ze stu żołnierzy wysłanych na akcję wróciło siedmiu. Zastrzelony za dezercję chłopiec, który płakał i mówił o mamie, a z nosa zsuwały mu się okulary. Albo źrebak, którego śmierć pamięta się po czterdziestu latach.

Albo inaczej. 

Fiołki, zebrane po drodze i przywiązane do bagnetu. Szum pszenicy, potem strzały z erkaemu, a potem przerwa i znowu szum pszenicy nad głową. Zamiana z kolegą na wartę nocną, aż do świtu, bo wtedy można usłyszeć ptaki.

Cukierki, na które talony oddała cała kolejka, stojąca po jedzenie w oblężonym Leningradzie, żeby móc je dać młodziutkiej żołnierce.

Taka mała byłam, jak poszłam, że urosłam na tej wojnie, mama mnie zmierzyła, dziesięć centymetrów urosłam. 

Weszłam do pokoju w sukience i z warkoczem, a wyszłam drugimi drzwiami, już w spodniach i z warkoczem uciętym, i nie zdążyłam nic mamie dać, ani sukienki, ani warkocza, a tak bardzo prosiła "Tylko mi coś zostaw".

 "Wojna" powiedział tata, był świt i rosa jeszcze nie wyschła, i ja sobie tę rosę, taką czystą, na froncie przypominałam...

Dziewiętnaście lat miałam, mam teraz wnuczkę w tym wieku, patrzę na nią i nie wierzę. To przecież dziecko.

Dopiero co dorosłam i byłam siwa, siwiuteńka.

Wróciłam z medalami, pomieszkałam trzy dni, czwartego rano mama mnie obudziła: "Idź, córko, spakowałam ci tobołek. Masz dwie siostry, dorastają, kto je za żony weźmie, każdy wie, że ty całą wojnę byłaś tam, z mężczyznami".

Przychodziły do nas dzieci, opowiadały o blokadowym menu, zupa ze skórzanych pasów, galareta z kleju stolarskiego, placki z musztardy... potem przestały przychodzić. Umarły pewnie, tak myślę.

Dwanaście godzin przy obrabiarce stałyśmy. I chciałyśmy na front iść, bo tam jedzenie było jakie takie. Suchary i herbata była, z cukrem...

Weszliśmy do wioski, pierwsze co zobaczyłyśmy to wielki dół. Niemcy rozstrzelali wszystkich swoich rannych...

Nie strzelałam. Jedzenie dźwigałam, kotły, bańki... ciężkie... dowódca się gniewał, krzyczał na mnie: "Podziurawiłbym ci te bańki, jakże ty będziesz rodzić po wojnie?!".

Przychodzą do mnie we śnie. Zabici... Zabici przeze mnie... chociaż ich nie widziałam, ale przychodzą i patrzą na mnie. Szukam i szukam wzrokiem, może któryś jest ranny, nawet ciężko, ale żeby można go jeszcze uratować... Ale wszyscy są martwi.

W domu wszyscy żyją. Mama uratowała wszystkich: dziadka i babcię, siostrzyczkę i brata. Tata wrócił z wysokimi odznaczeniami, ja przywiozłam order. Tata nigdy nie przypinał swoich medali, uważał, że to wstyd popisywać się przed mamą, ona nie miała medali. A wszystkich ocaliła, ocaliła rodzinę. Jej wojna była najstraszniejsza.

O sobie nie myślałam. Czołgałam się, biegłam... tylko ten zapach krwi. Do zapachu krwi nie mogłam się przyzwyczaić.

Uszyłam sobie bluzkę z czerwonego kretonu. Nazajutrz na rękach wyszły jakieś bąble. Plamy. Pokrzywka. Ani czerwonego kretonu, ani kwiatów - róż czy goździków - mój organizm nie przyjmował. Dziś też nie mam w domu nic czerwonego. Niczego czerwonego u mnie nie znajdziesz...*

 ***

I tak dalej.

I bardziej.

Jutro pewnie inne fragmenty wypłynęłyby na wierzch z zamętu w mojej pamięci.

Pojutrze inne.

A może nie. Może te same. Może więcej. Może mniej, gdy już nie dawałabym rady o tym myśleć. I czytać.

I czasem miałam wrażenie, że już więcej nie dam rady. Tyle lat stała ta książka na mojej półce, co takiego się stanie, jak jeszcze chwilę postoi. 

A potem się brałam za twarz i wracałam. Tyle przynajmniej należało się z mojej strony kobietom, którym po czterdziestu latach pozwolono mówić. Pozwolono pokolorować monochromatyczny (doprawdy, chyba nigdy nie wydał mi się tak bardzo monochromatyczny!) obraz wojny, który wyłania się z podręczników, analiz, opowieści weteranów, że o "Czterech pancernych i psie" nie wspomnę. Dodać temu obrazowi miliona odcieni. Sprawić, by ożył.

Powiedzieć o tej książce, że jest dobra i mocna to nic nie powiedzieć.

Jest... niewygodna. tak bardzo niewygodna. Tak bardzo uwiera.

Tak bardzo boli

Jest tak bardzo nie do zapomnienia.

"Wojna nie ma w sobie nic z kobiety" jest częścią projektu, który od jakiegoś czasu kiełkował we mnie, i którego zajawka pojawiła się na Facebooku w postaci tego zdjęcia:

Na zdjęciu - czego, zdaje się, nikt z komentujących i obserwujących je na FB nie zauważył, a w każdym razie nie wspomniał - znajdują się książki napisane tylko i wyłącznie przez autorki, choć daleko nie wszystkie z mojej dłuuuuugiej listy, którą zamierzam sobie w tym roku wreszcie skrócić.

Nie, nie mam w planie czytać tylko i wyłącznie kobiecej literatury (zwłaszcza, że mam ambitny zamiar NIE KUPOWANIA książek w tym roku, nie, dopóki nie uporam się ze swoimi, jakże, nieprawdaż, licznymi "Stosikami Wstydu", a także wzięcia udziału jeszcze w trójce e-pik, i po prostu nie wiem, czy udałoby mi się osiągnąć oba te cele, gdybym dodatkowo chciała ograniczyć się tylko do książek pisanych przez kobiety), ale w większości - owszem.

Recenzować też. Wyłącznie pisarki.

Może wróci do mnie wyraźniej bezcenne wrażenie, że jestem częścią wielkiej, szepczącej w języku, który rozumiem, rzeki.

* to nie są dokładne cytaty, pisałam z pamięci, więc w książce wszystko to może być ujęte innymi słowami; treść rzecz jasna pozostaje ta sama