"Żmijowisko" Wojciech Chmielarz

Tęskniliście za kolejną odsłoną Wielkobukowego Bingo pod jego prawidłową nazwą, czyli WojciechChmielarzBingo, prawda :D?

 

"Żmijowisko" jest interesującym przykładem książki, w wypadku której zgadzam się zarówno z bardzo negatywnymi, jak i pozytywnymi ocenami :).

Z pozytywnymi, bo, wiadomo. Czytało mi się szybko, intryga mnie interesowała, do jakichś trzech czwartych "Żmijowisko" było naprawdę ciekawym czytadłem, chociaż nie powiedziałabym, że kryminałem, bo wątki obyczajowe zdecydowanie przeważały nad kryminalnymi. Dwadzieścia parę ostatnich stron to prawdziwy rollercoaster i naprawdę trzyma w napięciu, a finał zaskakuje (jestem pewna, że nikt nie zgadł "kto zabił"). Czyli w sumie jak zwykle, rzekłabym. Podobał mi się podział na trzy etapy czasowe, dzięki któremu konstrukcja książki przypominała mi splatanie warkocza albo tkanie kilimu czy układanie puzzli - tu wątek, tam nitka, tu brakujący fragmencik, i zaczyna się wyłaniać przed naszymi oczami całościowy obraz... Na oko rzecz zasługuje przynajmniej na siedem gwiazdek, gdybym oceniała książki w systemie gwiazdkowym.

Ale.

No, trochę jest tych "ale", aż nie wiem, od czego zacząć.

Bohaterowie są, oględnie mówiąc, niesympatyczni, wszyscy jak jeden (czyli, odlaboga, też jak zwykle!), a ja jednak dość ciężko znoszę książki, w których ani jedna osoba nie jest "lubialna", taki mam defekt. Podobno autor się przyznał, że w połowie pisania książki zmienił koncepcję w temacie "kto popełnił zbrodnię" (co wydaje mi się wręcz niewybaczalne w przypadku kryminału, ale skoro już się zdarzyło, to się odniosę, nieprawdaż), i może dlatego to zaskakujące zakończenie wydaje się jednocześnie nieprawdopodobne i nielogiczne, a powody działania sprawcy - kompletnie irracjonalne.

Wątek o nastolatkach czytałam z rosnącym niesmakiem łamane przez zdumieniem - mam pod ręką siedemnastolatka, w pewnym momencie nie wytrzymałam i udałam się do niego po konsultacje. Siedemnastolatek przeczytał rzecz z odrazą na obliczu i orzekł, że owszem, tak na pewno bywa, taka młodzież niewątpliwie gdzieś istnieje, na ten przykład w serialach typu "Trudne sprawy". Tak, w to mogę uwierzyć. Postacią Damiana miałam ochotę mocno potrząsnąć, względnie zalecić detoks lub egzorcyzmy, a w Sabinę nie wierzyłam. Mój postulat z recenzji "Długu honorowego", by ktoś zapoznał Wojciecha Chmielarza z jakąś młodzieżą pozostaje w mocy. Opis związków międzyludzkich to było kilkaset stron przerzucania z pustego w próżne, trochę zbyt powierzchownie, trochę mało odkrywczo, trochę za dużo, żeby książka nam "spuchła", bo kto by tam czytał coś, co ma dwieście stron, skoro można mu wcisnąć rzecz, która ma ponad dwa razy tyle... Niepotrzebne, a częste przekleństwa, ujednolicony język wszystkich postaci, nieistotne, czy uczennica gimnazjum czy prosty w obejściu chłop, czy matka dzieciom i pani domu...

No i...

Co jakiś czas natrafiam w social mediach na dyskusje na temat literatury męskiej i kobiecej, w których to dyskusjach (zazwyczaj) panie stawiają tezę, że przydałby się w literaturze kobiecy punkt widzenia i na przykład bohaterka, która czegoś nie może zrobić/zmienia plany i coś z tego wynika, bo, na przykład, ma okres. Zawsze, ZAWSZE wtedy nadbiegają galopem panowie (przeważnie), którzy zaczynają wykrzykiwać, że ale po co, dlaczego, kogo obchodzą okresy, wszak literatura pisana przez mężczyzn nie jest po prostu "męska", ona opisuje uniwersalne doświadczenie ludzkości i vogle.

Wiem już, jaką książką zamacham przed oczami tym panom przy kolejnej takiej dyskusji :D. Trzy strony opisu robienia kupy przez bohatera. Precyzyjny opis zatkania toalety przez tę kupę oraz tego, co się potem stało, i od razu zaznaczę, że nie jedyny to przypadek w twórczości Wojciecha Chmielarza, którą wszak znam bardzo powierzchownie i już się boję, co może mnie spotkać, gdybym zdecydowała się w nią zagłębić. Oto w "Wilkołaku"mamy motyw detektywa Dawida, który wraca do domu osób, które przesłuchiwał, by, że tak to elegancko - w zupełnym przeciwieństwie do autora -  ujmę, ulżyć jelitom, i staje się mimowolnym świadkiem wybuchu rozpaczy rzeczonych osób. Nie chcąc zakłócać intymnego momentu wyślizguje się z domu nie spuszczając wody i przez następne kilka stron czytelnik ma okazję podziwiać wewnętrzne rozważania naszego Dawida pod tytułem: "Ach, co oni pomyślą, jak tę kupę znajdą, no ale musiałem, och, no przecież nie mogłem spuścić tej wody!". No po prostu czlowiekowi zrywa się z piersi okrzyk - why, mister Chmielarz? Pacziemu? Pourquai? Proč? Perché? ZALI WŻDY? Jeśli już Dawid koniecznie musiał cofnąć się, by ujrzeć rozpacz tych nieszczęsnych ludzi, to czemu nie cofnął się po telefon, kurtkę, którą odwiesił, wchodząc, i o niej zapomniał, notes, w którym ordynarnie, ołówkiem, jak zwierzę czyni notatki, po, no nie wiem, szczęśliwy długopis, który ma po dziadziu, i którym napisał maturę, a jeśli już koniecznie musimy iść w fizjologię to dlaczego po prostu nie okazało się, że pięć wypitych kaw ma oczekiwany, acz objawiający się w nieoczekiwanym momencie, wpływ na pęcherz?!

Chociaż... chociaż to ostatnie też mogłoby się nie najlepiej (dla wrażliwego czytelnika) skończyć.

W "Żmijowisku mamy bowiem także cztery (zdaje się) opisy - bardzo szczegółowe - oddawania moczu (w tym jeden z łódki prosto do jeziora), połączone z analizą wyglądu penisa. Piszę zupełnie poważnie, przy trzecim opisywaniu, jak bohater sika, trzymając w ręku swą dumę i radość, zaczęłam podejrzewać, że to celowy zabieg autora i pod koniec okaże się, że bohater ma raka prostaty, co jakoś tam związane będzie z akcją powieści, rzecz jasna. He, he, he. A figa. Wygląda na to, że po prostu obcowałam właśnie z "uniwersalnym doświadczeniem ludzkości" :D. Przełknęłabym nawet te przekleństwa, niech będzie, że jakoś wyrażały emocje postaci, ale to? Kom-plet-nie po nic, zupełnie zbędne, nic, absolutnie nic nie wnoszące do akcji opisywanie, jak facet sika (cztery razy) i jak zapycha toaletę kupą (raz)!

Kopalnia, powiadam, kopalnia materiału, gdyby ktoś chciał napisać pracę pod tytułem: "Elementy fekalne w twórczości Wojciecha Chmielarza jako wyraz uniwersalnego doświadczenia ludzkości". Nie wykluczam, że bym przeczytała!

Co nijak nie zmienia faktu, że po tym boję się rzucić okiem na serial.

Wrażliwym na fekalne klimaty czytelnikom nie polecam. Innym - czemu nie, w końcu sama przeczytałam książkę z zainteresowaniem. I nawet pewnie sięgnę kiedyś po inne pozycje autora. Jak już ochłonę :).